Frekwenties
De laagste frekwentie die het menselijk gehoor kan waarnemen is ongeveer 20 Hz; de hoogste frekwentie is 20 000 Hz, hoewel de spreiding tussen mensen onderling nogal kan variëren. In dit deel wordt een aantal frekwenties gedemonstreerd. De stapgrootte is telkens een factor twee. Ons gehoororgaan werkt nu eenmaal met een relatieve schaal. We vinden dat ook terug in alle muziekinstrumenten, waarin een factor twee een oktaaf wordt genoemd. De stap van 50 naar 100 Hz wordt dus hetzelfde geïnterpreteerd als bijvoorbeeld een stap van 200 naar 400 Hz.
De demonstratie is uiteraard afhankelijk van de kwaliteit van de computerluidspreker. Met name de lage frekwenties vereisen een groot formaat luidspreker; de meeste PC-boxjes zijn te klein en het geluid ontaardt dan in gerommel. Een koptelefoon is wellicht handiger.
63 Hz |
125 |
250 |
500 |
1000 |
2000 |
4000 |
8000 |
16000 |
Gehoorbeschadiging
Er zijn velerlei vormen van gehoorbeschadiging. De meest voorkomende is echter het afnemen van de gevoeligheid voor hoge tonen. De oorzaken zijn een (langdurige) blootstelling aan excessief geluid, bijvoorbeeld van muziek of op het werk, maar er treedt ook veroudering op, zoals onze huid ook zijn elasticiteit verliest.
Figuur 1: Een audiogram geeft de gevoeligheid van een oor per frekwentie. Bij oplopende leeftijd neemt de gevoeligheid af, maar het verlies is het sterkst in de hoge frekwenties.
De figuur geeft de gemiddelde curven per leeftijd, maar de spreiding is enorm. Een 30 jarige musicus kan de curve van een zeventigjarige vertonen en omgekeerd zijn er zeventigjarigen die nog kwieke oren hebben.
Het effect is te demonstreren door uit spraak de hoge tonen te verwijderen. Dan blijft het signaal tussen de grondtoon en 500 Hz wel ongeveer hetzelfde, maar kennelijk zijn de boventonen bij 2000 Hz onmisbaar om klinkers en medeklinkers onderling te onderscheiden.
breedbandsignaal |
weinig signaal boven 4 kHz |
weinig signaal boven 2 kHz |
weinig signaal boven 1 kHz |
Een aantal gesproken woorden waarbij telkens de bovenste frekwentie wat lager wordt gekozen.
